Περί προτύπων ομορφιάς



Γράφει η Χριστιάνα Μανιάτη,






Η ισχύς της ομορφιάς προκύπτει από το γεγονός ότι είναι η μια αυταπόδεικτη αλήθεια. Κανείς δε χρειάζεται να αποδείξει την ύπαρξή της, γιατί αυτή παρουσιάζεται και αποκαλύπτεται αναφανδόν μπροστά στα μάτια μας και αυτό από μόνο του αποτελεί απόδειξη της ίδιας τής της ύπαρξης. 

Παραταύτα, η έννοια της ομορφιάς και του ωραίου συνυφαίνεται με την κοινωνία, τον πολιτισμό και την ιδιοσυστασία. Ανά τους αιώνες το ωραίο προσδιορίζεται βάσει ασταθών και ευμετάβλητων κριτηρίων. Στον Μάκβεθ ο Σαίξπηρ γράφει ότι «το ωραίο είναι άσχημο, το άσχημο είναι ωραίο». Μέσα σε αυτό το στίχο αποτυπώνονται οι διαχρονικές διαφορές και οι αντιθέσεις μεταξύ των προτύπων ομορφιάς. Η ίδια η Τέχνη μας διδάσκει ότι η εξωτερική ομορφιά συναρτάται με το χρονικό και ιστορικό πλαίσιο, την κουλτούρα, τη θρησκεία, το πολίτευμα κοκ. Για παράδειγμα, οι πίνακες του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης μαρτυρούν τα παρωχημένα γυναικεία πρότυπα ομορφιάς. 

Το διηνεκές του ωραίου μελετάται και εξετάζεται από τη Φιλοσοφία. Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα συναντούμε μια συγκροτημένη σκέψη για την αιώνια ομορφιά. Η ανεπίγνωστη επιθυμία να ατενίσουμε την ομορφιά και το ωραίο φανερώνει τον πηγαίο και διακαή πόθο της ανθρωπότητας να αντικρίσει την αιωνιότητα και να γνωρίσει ό,τι ανάγεται στην αλήθεια. Τα πρότυπα ομορφιάς φαίνεται ότι θα αποδομούνται συνεχώς και θα ανακατασκευάζονται αδιαλείπτως υπηρετώντας σθεναρά κοινωνικοοικονομικά συμφέροντα. Αναφερόμενοι στα πρότυπα ομορφιάς, συμπεραίνουμε ότι δεν είναι πάγια και σταθερά, διότι καθορίζονται αμιγώς εξωγενώς και «επιβάλλονται» κατά καιρούς στον αδιαμόρφωτο νου και στην εύθραυστη ψυχοσύνθεση μέσα από επικοινωνιακές τακτικές, διαφημίσεις, τάσεις της μόδας κοκ. 

Ταυτόχρονα, το να εστιάζουμε εμμενώς στην ικανοποίηση των εφήμερων αναγκών που τα επιβεβλημένα πρότυπα ομορφιάς επιτάσσουν ασφαλώς παρεκκλίνει από κάθε αλήθεια, κάθε ελευθερία, αλλά και κάθε πηγαία χαρά. Όπως αναφέρει ο Σωκράτης, «αυτός που διαθέτει εξωτερική ομορφιά υποφέρει γιατί είναι δέσμιος της εικόνας του». Η υπερβάλλουσα ανησυχία για τη μέριμνα και συντήρηση της εξωτερικής εικόνας, η ανασφάλεια, η ανάγκη για επιβεβαίωση και κάθε άλλο σύμπλεγμα δε δίνει το χώρο για να αναπτυχθεί και να ωριμάσει η ελεύθερη και κριτική σκέψη, η κατανόηση, η αποδοχή και η αγάπη. 

«Το πρόβλημα της ομορφιάς» 

Για τον Πλάτωνα το πρόβλημα του ωραίου είναι ότι η ομορφιά είναι ένα φύσει πλεονέκτημα, το οποίο από μόνο του δεν μπορεί να επιφέρει πνευματικά και νοητικά προτερήματα. Γι᾽ αυτό οι άνθρωποι που λάμπουν εξαιτίας της ψυχικής τους ομορφιάς υπερβαίνουν οπωσδήποτε τους εξωτερικούς καλλωπισμούς. Η λάμψη τους προέρχεται από την ευγένεια της ψυχής τους. Μπορούν να αναστοχάζονται, διότι έχουν καθαρή ματιά και αναζητούν τα όντως αγαθά, τις πνευματικές αρετές και τις ουσιαστικές ανάγκες. 

Κατά το Μένανδρο είναι «πολύ ευχάριστη η ομορφιά, όταν συνοδεύεται από συνετό μυαλό». Ο συνδυασμός της ομορφιάς με το ψυχικό σθένος, την ισορροπημένη σκέψη και το καλλιεργημένο πνεύμα παντρεύει το εφήμερο με το αιώνιο. Απ᾽ την άλλη, η αδιαφορία για την καλλιέργεια της εσωτερικής εικόνας μοιραία εξασθενεί την εξωτερική. Γι᾽ αυτό, κανένα πρότυπο ομορφιάς δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανεξίτηλη ωραιότητα που έχουν τα λόγια αγάπης και καλοσύνης μιας γυναίκας, η λεπτότητα, η τρυφερότητα, η πραότητα, η επιείκεια και η ανεξικακία της. Σε βάθος χρόνου, όσο όμορφη κι αν είναι μια γυναίκα, εάν έχει σκληρή καρδιά και απερίσκεπτο νου καταστρέφει την εξωτερική της εικόνα. Αντιστοίχως, η όψη μιας γυναίκας αποκτά πολλή γλυκύτητα και ομορφιά από την ακτινοβολία των χαρισμάτων της. 


Χριστιάνα Μανιάτη

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Σοκ στη Θεσσαλονίκη: Νεκρό βρέφος στα κοιμητήρια Θέρμης

Τι περιλαμβάνει το νέο σχέδιο της κυβέρνησης για την ενίσχυση του συστήματος αναδοχής παιδιών

Βία: Αλήθεια και Ψέματα